Beogradske priče: Misterija prvog kružnog toka

Mlađi čitaoci teško da mogu da zamisle jedan deo grada u vreme kada su građeni visoki soliteri, a stariji gotovo da su ga zaboravili. Zato i želimo i jedne i druge da odvedemo u to vreme, od pre pet decenija.

Jedne želimo da podsetimo kako je Novi Beograd bio ravan bespuću na kojem će tek nastati bitne arhitektonske odrednice današnjeg grada, a mlađe da uvedemo u blisku istoriju kada je beton postao dominanta novobeogradske strane.

Kružna raskrsnica ispred zdanja novobeogradske opštine zauzela je svoje mesto pred zbunjenim stanovnicima naseljenim ovde iz različitih delova ondašnje Jugoslavije. Novi Beograd zaposeli su uposlenici važnih državnih institucija, posebno vojske i policije, kao i preduzeća koja su bila bitna za ondašnju državu.

Mnogi od njih su bili stipendirani iz važnih državnih fondova i dospeli su u urbano okruženje sa prilično jakim ruralnim navikama koje su poneli iz zavičaja. Nije ovo ni u kom slučaju posprdna priča, niti se rugamo onima koji su prvi put videli solitere kada su stigli ovde. Prosto, ondašnja država bila je u usponu, moderna gradnja uzela je maha, a nerazvijena Jugoslavija dobijala je moderne, urbane obrise.

Veliki deo seoskog stanovništva dospeo je u prestonicu tako što su bili spremni da počnu da rade u fabrikama koje su nicale širom Beograda. Bila je to takozvana urbanizacija tokom koje je grad munjevito nabubrio od 400.000 stanovnika u predratnom periodu, do miliona koji ga je učinio ozbiljnom metropolom.

Jedan deo doseljenih u Beograd došao je direkno sa njiva iz svih krajeva zemlje, u potrazi za bogatijim životom. Drugi deo je prvo prošao kroz školovanje koje je stipendirala ondašnja SFRJ. Mladi, učeni stručnjaci ponajviše zaposleni u Jugoslovenskoj narodnoj armiji dobili su stanove u novobeogradskoj novogradnji.

Trebalo je brzo steći urbane navike, a samo jedna od novih, "modernih smicalica" bila je kružna raskrsnica na Novom Beogradu. Cirkularni prolazak kroz ovu neobičnu saobraćajnicu umnogome je pravio probleme neveštim vozačima. Mnogi se nisu lako privikli na ovakav način vožnje, tim pre što je glavni grad prilično bojažljivo povećavao broj motornih vozila. Posleratni standard nije bio takav da bi automobili lako postali deo svakodnevnog života "običnih" porodica. Tek pojava popularnog "fiće" omogućila je i "običnim smrtnicima" da se "uhvate" za volan.

Istina, potom je trebalo protutnjati i kroz kružnu raskrsnicu. Jedan od recepata onog doba bio je: "Zažmuri i daj gas!". Pa kako bude. Drugi, koji su voleli da se našale na račun preplašenih vozača, govorili su da ispod saobraćajnog znaka koji je najavljivao ulazak u kružnu raskrsnicu treba staviti i pločicu sa upustvom: "Najduže zadržavanje dva sata".

Slavija

Možda je prva ozbiljna kružna raskrsnica u Beogradu bila upravo Slavija. Ulice u njenom okruženju prilično su se haotično spuštale ka Nemanjihoj iz tadašnjeg "Englezovca" kako je ovaj deo grada prvo bio prozvan. Tek u Drugom svetskom ratu su nemačke okupacione snage rešile da uvedu kakav-takav urbanistički red u okolinu Slavije i tako je ovaj deo grada dobio svoje današnje obrise, raspoređene u okruženju kružnog toka.

*Izvor: Večernje novosti/ Zoran Nikolić